2011 թ-ի այս նույն օրը` փետրվարի 25-ին` Անդրանիկ Զորավարի ծննդյան օրը, Խաչատուր Աբովյանի անվան հայկական պետական մանկավարժական համալսարանի գիտական գրադարանում առաջին անգամ ցուցադրվեցին Անդրանիկ Օզանյանին ուղղված Խաչատուր Կարճիկյանի նամակն ու Հովհաննես Շիրազի "Անդրանիկի սուրը" բանաստեղծության ինքնագիրը: Այսօր` 2012 թ-ի փետրվարի 25-ին այդ փաստաթղթերը հրատարակվել են "Ազգ" օրաթերթում "Զորավարի տարեդարձը" ընդհանուրի տակ: Շնորհակալություն ասենք "Ազգ" օրաթերթի խմբագրությանը և ներկայացնենք փաստաթղթերը:

Տես`http://azg.am/AM/2012022520

ԽԱՉԱՏՈՒՐ ԿԱՐՃԻԿՅԱՆԻ ՆԱՄԱԿԸ

ԱՆԴՐԱՆԻԿ ԶՈՐԱՎԱՐԻՆ

Այսօր Զորավար Անդրանիկ Օզանյանի ծննդյան տարեդարձն է, եւ դա մեկ անգամ եւս առիթ է անդրադառնալու նրա գործունեությանը, խոնարհումի եւ արժեւորման համեստ խոսք ասելու:

Առաջին հայացքից բոլորիս համար կարծես թե ակնհայտ է դարձել, որ Զորավար Անդրանիկի կյանքի եւ մարտական փառահեղ ուղու վերաբերյալ որեւէ նոր բան ասել կամ ավելացնել հնարավոր չէ: Սակայն նորություններ, թեպետ շատ հազվադեպ, բայց եւ այնպես լինում են:

Ահավասիկ, նման մի նորահայտ փաստաթղթի ենք ցանկանում «Ազգ»-ի ընթերցողներին ծանոթացնել, որը ոչ միայն ընդգրկված չէ Զորավարի գործունեությունն արտացոլող փաստաթղթային հրապարակումներում, այլեւ մինչ այժմ անհայտ է մնացել ուսումնասիրող շրջանակների համար: Դա 1916թ. փետրվարի 26-ով թվագրված Խաչատուր Կարճիկյանի նամակն է Զորավարին:

Այստեղ տեղին է հակիրճ ներկայացնել Կարճիկյանի անձը, քանզի նա քիչ է հայտնի հանրությանը: ՀՅԴ անդամ Խաչատուր Հովհաննեսի Կարճիկյանը (1882-1918) 20-րդ դարի առաջին քառորդի անվանի կուսակցական-պետական գործիչներից է: Առաջին աշխարհամարտի սկզբից նա Հայոց ազգային բյուրոյի կազմում ակտիվորեն մասնակցել է հայ կամավորական գնդերի կազմավորմանը: Երբ 1917թ. փետրվարյան հեղաշրջումից հետո Ռուսաստանի ժամանակավոր կառավարությունը ստեղծեց Արեւմտյան Հայաստանի գեներալ-կոմիսարությունը, Կարճիկյանը նշանակվեց կոմիսարի առաջին տեղակալ Հ. Զավրյանի խորհրդական, եղավ Հայոց ազգային խորհրդի անդամ: Նորաթուխ Այսրկովկասյան կոմիսարիատում եղել է ֆինանսների նախարար ՀՅԴ մանդատով, ապա` Այսրկովկասյան Սեյմում` ՀՅԴ խմբակցության նախագահ: Իսկ արդեն Հայաստանի առաջին հանրապետության հռչակումից հետո` ֆինանսների նախարար եւ արդարադատության նախարարի պաշտոնակատար, ապա` 1918թ. նոյեմբերին ստեղծված ՀՅԴ-Ռամկավարներ կոալիցիոն կառավարության կազմում` հանրային խնամատարության ու աշխատանքի նախարար` միաժամանակ կատարելով ֆինանսների նախարարի պարտականությունները: Սպանվել է 1918թ. նոյեմբերի 11-ին աշխատասենյակում, սպա Եգոր Տեր-Մինասյանի կողմից:

Եվ այսպես, ի՞նչ է հրապարակվող այս նորահայտ նամակը: Նախ, կրում է մտերմիկ բնույթ ու վկայում է Անդրանիկի եւ Կարճիկյանի մարդկային հոգեհարազա ... Читать дальше »