Հայոց հզորագույն իշխանական զարմերից
մեկի՝ Մամիկոնյան կրտսերագույն ճյուղի՝ Համազասպյան-Մամիկոնյան ընտանիքի
զինանշանն է Դսեղից մի փոքր հեռու իրենց իսկ կառուցած Բարձրաքաշ եկեղեցոու
պատին: Պատկերվածը, կրկնվում եմ, զարդանկար
չէ, այլ՝ զինանշան: Հզորագույն երկգլխանի Արծիվը և Արևելքին, և Արևմուտքին
ուժ ցուցանող ՈՒԺՆ է: Արծվի թևագլուխներին պատկերված են հավերժության
խորհրդանիշներ, իսկ հզոր ճանկերի մեջ ճզմված թշնամին է... Հիշում եք Արշակ
արքայի զորավար Վասակին: Նաև հիշեք, թե նա ինչպես պատասխանեց ուխտադրուժ
Շապուհին. ,,ես հիմա փոքրահասկ եմ, բայց երբ ազատ էի ու կանգնած երկու
սարերի վրա, որի վրա հենվում էի՝ այդ սարը ներքև էր իջնում, այդ սարերից
մեկը Բյուզանդիան էր, մեկը՝ Պարսկաստանը,,: Այս պատկերի արծվի երկու
գլուխներն հենց այդ խոսքերի հաստատումն են: Թեև Համազասպյան-Մամիկոնյանների
օրոք, ավելի շատ Զաքարյան Հայաստանի օրոք, նրանք այդպես հզոր չէին, բայց
տոհմական պատմությունն են արտացոլել իրենց հայտնի զինանշանում: Այս
զինանշանի մի տարբերակ էլ պահպանվել է Դսեղ գյուղի մատուռի պատին: Ինչու
այդտեղ, որովհետև Դսեղը Համազասպյան-Մամիկոնյանների մայրաքաղաքն էր: Իսկ
այս Մամիկոնյանների մի շառավիղ էլ 1600-ականներին հաստատվել է Դիզակում և
մի երկգլխանի արծվապատկեր զինանշան հավերժացրել այնտեղ:
